Ο Ιωάννης Ηλ. Βολανάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Αποδούλου Αμαρίου Ρεθύμνης Κρήτης, όπου και περάτωσε τα μαθήματα της Στοιχειώδους και της Μέσης Εκπαιδεύσεως. Ακολούθως σπούδασε στο Εθνικό και καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι Πτυχιούχος της Θεολογικής και της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Ιστορικό-Αρχαιολογικό) και Διδάκτωρ του ίδιου Πανεπιστημίου. Έτυχε υποτροφίας και μετεκπαιδεύθηκε επί πενταετία στα Πανεπιστήμια της Βόννης, του Μονάχου και του Βερολίνου της Γερμανίας. Υπηρέτησε επί τριακονταπενταετία στο Υπ. Πολιτισμού και Επιστημών, αρχικά ως Επιμελητής και κατόπιν ως Έφορος Αρχαιοτήτων. Από το έτος 2014 διδάσκει κατά περιόδους Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο ΝΕΑΠΟΛΙΣ της Πάφου της Κύπρου. Είναι μέλος σε περισσότερες Επιστημονικές Εταιρείες και Συλλόγους. Έχει δημοσιεύσει μέχρι σήμερα περισσότερες από διακόσιες πενήντα (250) επιστημονικές εργασίες και μελέτες στα ελληνικά, γερμανικά, αγγλικά και ιταλικά. Από τις Εκδόσεις Ραδάμανθυς κυκλοφορεί σε δική του μετάφραση και το έργο του F.W. Sieber: Ταξίδι στη νήσο Κρήτη του Ελληνικού Αρχιπελάγους κατά το έτος 1817. (Πηγή: "Εκδόσεις Ραδάμανθυς", 2025)