Στο «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ 2» (Μέρος ΙΙΙ: Στρατόπεδα εξόντωσης / εργασίας – Μέρος IV: Η ψυχή και το συρματόπλεγμα) ο Σολζενίτσιν εστιάζει στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, την καρδιά του Αρχιπελάγους.
Μια απέραντη τοιχογραφία του συστήματος των φυλακών και των στρατοπέδων στην πρώην Σοβιετική Ένωση από το 1918 ώς το 1956, και κυρίως κατά τη σταλινική περίοδο, ένα σύγχρονο έπος όπου η αβάσταχτη σκληρότητα των περιγραφών μετριάζεται συχνά από το χιούμορ,
Στο "Σπίτι της Ματριόνα" ένας καθηγητής μαθηματικών, μετά από δεκαετή εγκλεισμό σε γκουλάγκ, αποσύρεται σε μια επαρχία της Ρωσίας για να αναβαπτιστεί στη γαλήνη και την αγνότητα της ρωσικής φύσης και ψυχής....