“Αν νομίζεις ότι η μόρφωση είναι ακριβή, δοκίμασε την άγνοια”. Derek Bok Η ανάγκη για μάθηση αποτελεί ένα συστατικό στοιχείο της ανθρώπινης υπόστασης, και το δικαίωμα, που είναι μαζί και υποχρέωση, της παιδείας ένα σημαντικό εργαλείο για να φτιάξουμε το πεπρωμένο μας. Δεν είμαστε απλοί δέκτες των κοινωνικών αλλαγών, αλλά δρώντα υποκείμενα, σε συνεχή αλληλεπίδραση με τον κοινωνικό περίγυρο και συντελούμε στη διαμόρφωση του κοινωνικού γίγνεσθαι. Έχουμε ανάγκη να κατανοήσουμε ώστε να μπορούμε να εξελισσόμαστε και να προσαρμοζόμαστε διαρκώς. Άρα η Εκπαίδευση Ενηλίκων είναι απαραίτητη για τη δια-μόρφωση του εαυτού, τις σχέσεις μας με την κοινωνία, και την κοινωνία την ίδια. Όπως έχει γραφτεί, αν η Ζωή είναι μια σύνθετη θεατρική παράσταση ο Σκηνοθέτης μπορεί να είναι η Παιδεία… Αρκεί να μοιράζεται με δικαιοσύνη και να μην καταλήγει, στον χώρο της Εκπαίδευσης, μηχανισμός αποκλεισμού, στερώντας από άτομα, ομάδες, και το σύνολο τις δυνητικές ευκαιρίες που μας αξίζουν και μας αναλογούν. Όσο οι αλλοτριώσεις που μας απασχολούν σε αυτό το βιβλίο είναι ‘μαρτυρίες’ μιας στρεβλής, υποκείμενης σε πολιτικά κοινωνικά και πολιτιστικά στερεότυπα κοινωνικής συμμετοχής και ενηλικίωσης, /../άλλο τόσο και κάθε προσπάθεια εναντίον τους είναι από μόνη της μάρτυρας κατά του ‘αποκαθαρμένου κανιβαλισμού’ που μπορεί να λειτουργεί σε ‘πολιτισμένους χώρους’, και ένδειξη μιας φύσης και μιας παιδείας πιο πολύπλοκης από όσο τη θέλουν τα κουτάκια των επίσημων ρητορικών. Αλλά είναι από μόνη της και μάρτυρας μιας παιδαγωγικής που αρνείται να εκχωρήσει την υποχρέωση της να συμβάλλει σε έναν δικαιότερο κόσμο. Το αντιφατικό, δύσκολο, συναρπαστικό μα κι ελπιδοφόρο ταξίδι της, που μας σημαδεύει αιώνες, το περιέγραψε καλά ο Κάμπελ όταν έγραψε: “Δεν έχουν όλοι πεπρωμένο. Μονάχα αυτοί που αγωνίζονται φτιάχνουν το δικό τους”.