Η γνώση του παρελθόντος μας βοηθά στην κατανόηση της εξέλιξης σε πρόσωπα και πράγματα. Είναι αδύνατη η κατανόηση και να αιτιολογήσουμε το σήμερα χωρίς την γνώση του χθες. Οι οργανωτικές δομές εξάρτησης των τοπικών κοινωνιών με τους οικισμούς τους και τα εκάστοτε διοικητικά κέντρα τον 19ο αιώνα και οι όποιες μεταβολές τον 20ο και 21ο αιώνα έχουν πλέον Ιστορική σημασία.Η κατανόηση σήμερα, αυτής ακριβώς της σημασίας, έχει εθνική αξία διότι είναι συνυφασμένη με την διαχρονική πολιτική η οποία είναι γνωστή, από έτερες μελέτες, με χαρακτηριστικό γνώρισμα την υποτέλεια. Η επαρχία Ναυπακτίας από αρχαίων χρόνων έχει να δείξει δείγματα πολιτισμού. Όμως το Αθηναϊκό κράτος πάντα είχε στόχο την ερήμωση των οικισμών των επαρχιών και μέσω και των διοικητικών μεταβολών το έχει επιτύχει πανελλαδικά. Η παρούσα μελέτη απλά αναφέρει τους ανθρώπους όπου είναι δυνατόν και όλους τους οικισμούς με τις μεταβολές ώστε ο τοπικός ερευνητής αλλά και ο κάθε απλός πολίτης να μπορεί να δει τους προγόνους του και κυρίως την εξέλιξη της Ιστορίας σε τοπικό επίπεδο..